Το σύνδρομο Asperger είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που ανήκει στις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (δαδ) του φάσματος του αυτισμού (ASD) και κάποτε θεωρείτο ξεχωριστή πάθηση από τους γιατρούς. Μέχρι να αποκτήσει επίσημη διάγνωση, το σύνδρομο Asperger έδινε μια ασαφή εικόνα συμπτωμάτων και ήγειρε αμφιβολίες για το αν το Άσπεργκερ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αναπτυξιακή διαταραχή.
Ωστόσο, μετά το 1981 βαθμιαία το σύνδρομο Άσπεργκερ εντάχθηκε στη διαταραχή του φάσματος του αυτισμού. Πρώτος μελέτησε το σύνδρομο Asperger ο Αυστριακός παιδίατρος Hans Asperger το 1944, όταν παρατήρησε σε παιδιά τη μειωμένη ικανότητα ενσυναίσθησης και λεκτικής επικοινωνίας, τα οποία παρουσίαζαν και σωματική αδεξιότητα.
Τί είναι το σύνδρομο Asperger όμως και τι χαρακτηριστικά παρουσιάζει; Τα άτομα που πάσχουν από σύνδρομο Asperger δυσκολεύονται να συσχετίσουν τον εαυτό τους με τα άτομα της ηλικίας τους, σε κοινωνικό επίπεδο, ενώ οι συμπεριφορές τους, ο τρόπος σκέψης τους και ο τρόπος που προσλαμβάνουν τον κόσμο πολλές φορές μπορούν να χαρακτηριστούν ως «άκαμπτες» και επαναλαμβανόμενες.
Γενικά, τα παιδιά και οι έφηβοι με asperger σύνδρομο μπορούν να επικοινωνούν με άλλους και είναι σε θέση να αποδίδουν αρκετά καλά στις σχολικές απαιτήσεις. Ωστόσο, δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις κοινωνικές καταστάσεις και τις έμμεσες μορφές επικοινωνίας, όπως η γλώσσα του σώματος, το χιούμορ και ο σαρκασμός. Σε ορισμένες περιπτώσεις σκέφτονται και επιμένουν υπερβολικά στην ανάλυση ενός θέματος ή επιθυμούν να συμμετάσχουν μόνο σε ένα μικρό φάσμα δραστηριοτήτων.
Αυτά τα ενδιαφέροντα μπορεί να γίνουν εμμονικά και παρεμβατικά στην καθημερινή τους ζωή, αντί να δίνουν στο παιδί μια υγιή κοινωνική ή ψυχαγωγική διέξοδο.
Τα αγόρια έχουν τρεις με τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να πάσχουν από σύνδρομο Asperger σε σχέση με τα κορίτσια. Τα περισσότερα περιστατικά διαγιγνώσκονται μεταξύ 5-9 ετών, ενώ μερικά διαγιγνώσκονται ακόμα και από την ηλικία των 3 ετών.
Τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ εμφανίζουν περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες και αλληλεπιδράσεις, εμμονές, ιδιαίτερα μοτίβα ομιλίας, ιδιαίτερες εκφράσεις του προσώπου κ.α. Επίσης, ενδέχεται να αποκτήσουν μια μη υγιή προσκόλληση σε ορισμένες καθημερινές δραστηριότητες ασυνήθιστες ευαισθησίες σε αισθητήρια ερεθίσματα.
Αν και κάθε άτομο με σύνδρομο Άσπεργκερ παρουσιάζει διαφορετικές παραλλαγές των συμπτωμάτων, αυτό για το οποίο διακρίνονται τα άτομα αυτά είναι οι ασυνήθιστες κοινωνικές τους δεξιότητες και η εμμονή που δείχνουν προς τα ενδιαφέροντά τους.
Μια κατευθυντήρια γραμμή αναγνώρισης του συνδρόμου του Asperger, είναι η παρουσία ενός ή και παραπάνω από τα παρακάτω συμπτώματα:
· Ακατάλληλες ή ελάχιστες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις
· Συζητήσεις που σχεδόν πάντα περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους ή γύρω από ένα συγκεκριμένο θέμα
· Δυσκολία κατανόησης των συναισθημάτων τους ή μειωμένες εκφράσεις προσώπου από τους υπόλοιπους
· Ασυνήθιστος τρόπος ομιλίας. π.χ. άτονος, ψηλός, χαμηλόφωνος, δυνατός ή ρομποτικός
· Αδυναμία χρήσης ή κατανόησης της μη λεκτικής επικοινωνίας, όπως χειρονομίες, γλώσσα του σώματος και έκφραση του προσώπου
· Έντονη προσκόλληση συζήτησης με συγκεκριμένα θέματα
· Αναστάτωση σε περίπτωση μικρών αναταράξεων στη ρουτίνα τους
· Εύκολη απομνημόνευση προτιμώμενων πληροφοριών και γεγονότων
· Αδέξιες και ασυντόνιστες κινήσεις συμπεριλαμβανομένης της δυσκολίας στο χειρόγραφο
· Δυσκολία διαχείρισης συναισθημάτων που μερικές φορές οδηγεί σε λεκτικά ή συμπεριφορικά ξεσπάσματα, αυτοτραυματιστικές συμπεριφορές ή οργή
· Μειωμένη ενσυναίσθηση και αδυναμία κατανόησης συναισθημάτων ή τις οπτικές γωνίες των άλλων
Υπερευαισθησία σε φώτα, ήχους και υφές
Για τα άτομα που πιστεύουν ότι μπορούν να επωφεληθούν από έναν έλεγχο ή αξιολόγηση ως προς το αν έχουν σύνδρομο Asperger έχει δημιουργηθεί ένα σύντομο asperger test. Το ερωτηματολόγιο Άσπεργκερ μπορεί να βοηθήσει στην ανάγκη προσδιορισμού μιας πιθανής βαθύτερης αξιολόγησης από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος είναι ο μόνος που μπορεί να βγάλει την Asperger διάγνωση.
Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί επίσης να βοηθήσει στην κατανόηση των συμπτωμάτων και στην πιθανότητα να ανήκουν σε μια άλλη διαταραχή της ψυχικής υγείας. Στη περίπτωση αυτή μπορεί να χορηγηθεί κάποια θεραπεία Άσπεργκερ. Με τον όρο θεραπεία, εννοείται παρακολούθηση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων, καθώς δεν μπορούν να χορηγηθούν φάρμακα για Άσπεργκερ.
Το διαδικτυακό τεστ ωστόσο δεν είναι ένα καθοριστικό εργαλείο. Δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι πάσχει κάποιος από Asperger.
Ωστόσο, είναι σε θέση να καταμετρήσει, εάν έχετε ορισμένα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με το σύνδρομο Άσπεργκερ με βάση τη δική σας αυτό-αξιολόγηση.
Μόνο ένας ειδικευμένος επαγγελματίας ψυχικής υγείας, όπως ένας ψυχίατρος, μπορεί να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε τη σωστή κατεύθυνση για εσάς.
Τοδιαταραχή της. Κατά αυτό τον τρόπο, ένας άνθρωπος με Asperger μπορεί να αντιμετωπίζει προβλήματα σε κάποιους συγκεκριμένους τομείς του φάσματος και να μην αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα σε άλλους.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, το σύνδρομο Asperger μπορεί να εμφανίζεται σε έναν πιο ήπιο βαθμό, αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ελαφρύ Άσπεργκερ.
Το ελαφρύ Άσπεργκερ εμφανίζει συμπτώματα όπως:
Όπως αναφέραμε νωρίτερα το σύνδρομο Asperger δεν υφίσταται πλέον ως ανεξάρτητη διάγνωση. Στη διάγνωση του αυτισμού περιλαμβάνονται πλέον και παιδιά με Asperger.
Το σύνδρομο Άσπεργκερ πότε εμφανίζεται;, Επειδή το Asperger (ή φάσμα αυτισμού πλέον) μπορεί να εκδηλωθεί από αρκετά νεαρή ηλικία, είναι μια κοινή απορία αν είναι το Άσπεργκερ κληρονομικό. Τα αίτια του συνδρόμου είναι πολύ ετερογενή με γενετικούς, νευροβιολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες να συμβάλλουν στην ανάπτυξή του.
Το γεγονός ότι αρκετοί γενετικοί παράγοντες συμβάλλουν στην ανάπτυξη ενός συνδρόμου δεν σημαίνει ότι αυτό είναι και κληρονομικό. Επομένως, το Asperger, αν και είναι γενετικό, δεν είναι κληρονομικό σύνδρομο.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η παρουσία μεταλλάξεων ή πολυμορφισμών που σχετίζονται με το σύνδρομο Asperger σύνδρομο δεν αποτελούν εγγύηση ότι το σύνδρομο είναι υπό ανάπτυξη. Υπονοείται όμως μεγαλύτερη γενετική προδιάθεση. Ωστόσο, στην ανάπτυξή του συμβάλλουν και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες που μπορεί να λειτουργήσουν ανεξάρτητα στην ανάπτυξη του συνδρόμου ή που μπορεί να επηρεάσουν υπάρχοντες γενετικούς παράγοντες σε άτομα με μεγαλύτερη γενετική προδιάθεση είναι:
Έχουν καταγραφεί εκατοντάδες γονίδια που σχετίζονται με αυτή την ασθένεια, αλλά δεν έχει αναγνωριστεί καμία συγκεκριμένη μετάλλαξη που να είναι αποκλειστική για αναπτυξιακές διαταραχές, όπως το Asperger, ο αυτισμός κ.λπ.
Υπάρχουν πολλές μελέτες που σχετίζονται με ορισμένες μεταλλάξεις σε γονίδια που εμπλέκονται στην ανάπτυξη του συνδρόμου Asperger. Αυτοί οι γενετικοί παράγοντες αλλάζουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου μέσω της αδρανοποίησης σημαντικών βιολογικών οδών.
Τα παιδιά με asperger είναι συχνά εξαιρετικά ενημερωμένα για τα αγαπημένα τους θέματα. Μπορεί να παρουσιάζουν προηγμένες γλωσσικές δεξιότητες για την ηλικία τους και συχνά δίνουν τα ίδια το έναυσμα για πολλές συζητήσεις. Παράλληλα, όμως, δεν μπορούν να συντονιστούν με τα στοιχεία κοινωνικού περιεχομένου και παρερμηνεύουν τη γλώσσα. Για παράδειγμα, μπορεί να δυσκολεύονται να κατανοήσουν το χιούμορ ή να παίρνουν τα πράγματα πολύ κυριολεκτικά.
Ορισμένοι μύθοι που επικρατούν γύρω από τα παιδιά με σύνδρομο Asperger, βλάπτουν σοβαρά την αντιμετώπιση τους από τον περίγυρο. Ανάμεσα σε αυτούς είναι:
Δεν είναι ασυνήθιστο για τους ανθρώπους να απορρίπτουν τη συμπεριφορά ενός παιδιού με σύνδρομο Asperger ως τίποτα περισσότερο από αντικοινωνικές τάσεις που θα ξεπεραστούν. Ενώ ένα παιδί μπορεί να αναπτύξει δεξιότητες αντιμετώπισης, το Asperger είναι μια δια βίου διαταραχή.
Φυσικά, με τη σωστή υποστήριξη τα παιδιά με αυτό το σύνδρομο μπορούν να μάθουν να χρησιμοποιούν τα μοναδικά τους γνωρίσματα, για να επιτύχουν στόχους που άλλοι θα δυσκολευτούν να καταφέρουν. Αυτά τα παιδιά τείνουν επίσης να έχουν μοναδικές ικανότητες, όπως εντυπωσιακή προσοχή στη λεπτομέρεια, αφοσίωση στην εργασιακή ηθική, εξαιρετικές λεκτικές δεξιότητες και υψηλή νοημοσύνη.
Τα παιδιά με Άσπεργκερ τείνουν να υποφέρουν από κοινωνικό άγχος και στερούνται των δεξιοτήτων που απαιτούνται για τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Για αυτούς, το να είναι αντικοινωνικοί δεν είναι επιλογή. Αυτά τα παιδιά σπάνια ξέρουν τι είναι κατάλληλο να πουν στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη γλώσσα του σώματος, τις εκφράσεις του προσώπου και άλλες κοινωνικές ενδείξεις. Αυτό κάνει κάθε αλληλεπίδραση αγχωτική και περίπλοκη. Τα παιδιά με σύνδρομο Άσπεργκερ απλά δεν είναι γενετικά προσχεδιασμένα να είναι κοινωνικά. Συχνά τα παιδιά αυτά θέλουν να αλληλοεπιδράσουν και να χτίσουν σχέσεις με τους άλλους. Απλώς δεν ξέρουν τον τρόπο.
Τα μέσα ενημέρωσης έχουν συμβάλλει έντονα στην διαιώνισης της σχέσης μεταξύ του συνδρόμου Asperger και της βίας. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία επιστημονική βάση για αυτήν την επιζήμια παρανόηση. Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών δηλώνει ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχει σύνδεση μεταξύ βίαιης συμπεριφοράς και του συνδρόμου του Asperger.
Είναι σημαντικό να γίνεται διάκριση μεταξύ βίας και επιθετικότητας. Τα παιδιά με Άσπεργκερ τείνουν να εκδηλώνουν πιο επιθετική συμπεριφορά, όπως σπρωξιές και εκρήξεις θυμού. Αλλά αυτή η συμπεριφορά είναι σχεδόν πάντα αντιδραστική και όχι εκ προθέσεως βίαιη συμπεριφορά που έχει σκοπό να προκαλέσει ή να βλάψει κάποιον.
Καθώς τα παιδιά με σύνδρομο Άσπεργκερ παρουσιάζουν δυσκολίες στην επικοινωνία και στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, έχουν σχεδιαστεί ορισμένες δραστηριότητες για παιδιά με Άσπεργκερ, για να τα βοηθήσουν. Οι εξωσχολικές δραστηριότητες μπορούν να εμπλουτίσουν κάθε παιδική ηλικία.
Για ένα παιδί με σύνδρομο Asperger, οι εξωσχολικές δραστηριότητες μπορούν να καλλιεργήσουν τις δεξιότητες ή το ενδιαφέρον του παιδιού και να το βοηθήσουν να αναπτύξει σημαντικές κοινωνικές δεξιότητες, συμπεριλαμβανομένης της ομαδικής εργασίας και του “ευ αγωνίζεσθαι”.
Τα αθλήματα που περιλαμβάνουν έντονη σωματική επαφή ή απαιτούν από ένα παιδί να βρίσκεται σε κοντινή απόσταση με άλλους συνήθως δεν είναι ιδανικές επιλογές για να ένα παιδί που πάσχει από Asperger, αλλά η άσκηση είναι σημαντική για κάθε παιδί ή ενήλικα. Όσοι πάσχουν από Άσπεργκερ, ευνοούνται περισσότερο από αθλήματα που τους επιτρέπουν να αναπτύξουν καλή αθλητική κατάσταση, χωρίς να τους στερούν την αίσθηση του προσωπικού χώρου.
Το τένις, ο στίβος ή ακόμα και η ενόργανη γυμναστική είναι όλες κατάλληλες επιλογές. Τα αθλήματα αυτά αν και περιλαμβάνουν το στοιχείο της ομαδικότητας, η εκτέλεση τους δεν προϋποθέτει πολυκοσμία και πολλές φορές ασκείται ανεξάρτητα. Η απόδοση της ομάδας διατυπώνεται με μαθηματικούς υπολογισμούς και πολλά παιδιά με Asperger εκτιμούν αυτό το είδος τάξης στη δραστηριότητά τους.
Εάν ένα παιδί βρίσκεται εν μέσω θεραπειών του συνδρόμου Asperger, είναι μια ευκαιρία για τους γονείς να γνωρίσουν άλλους γονείς των οποίων τα παιδιά βιώνουν παρόμοιες εμπειρίες με το παιδί τους. Δεδομένου ότι τα παιδιά με Asperger αναπτύσσουν έντονο ενδιαφέρον για συγκεκριμένα πράγματα, δύο παιδιά με παρόμοιο ενδιαφέρον μπορεί να τα πάνε ιδιαίτερα καλά.
Οι σύλλογοι ειδικού και ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος μπορεί να έχουν ή να μην έχουν έντονο ανταγωνιστικό στοιχείο, αλλά τα παιδιά με Asperger μπορούν να επωφεληθούν από τη συμμετοχή τους. Σε κάθε περίπτωση, η ακριβής επιλογή του συλλόγου θα πρέπει να γίνει με βάση τα ενδιαφέροντα των παιδιών.
Για παράδειγμα, αν παρουσιάζουν ενδιαφέρον στην αποσύνθεση πραγμάτων, ένα κλαμπ ρομποτικής μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευχάριστο. Τα παιδιά που παρουσιάζουν ενδιαφέρον στην στρατηγική μπορεί να θέλουν να εγγραφούν σε μια σκακιστική λέσχη. Οι λέσχες αστρολογίας και μαθηματικών είναι επίσης επιλογές που μπορεί να είναι κατάλληλες για ορισμένα παιδιά με Asperger.
Η ανάπτυξη των ταλέντων των παιδιών Asperger μέσω ιδιαίτερων μαθημάτων είναι μια καλή επιλογή. Πολλά παιδιά με Asperger αναπτύσσουν ισχυρά ενδιαφέροντα και ταλέντα σε τομείς όπως η τέχνη, η μουσική ή η φωτογραφία. Κάποια επίσης έχουν πολύ καλή σχέση με τα ζώα, οπότε τα μαθήματα ιππασίας μπορεί να είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα δραστηριότητα γι’ αυτά.
Τα ατομικά μαθήματα δραστηριοτήτων θα δώσουν στο παιδί την ευκαιρία να συνδεθεί με τον δάσκαλό του και να αναπτύξει τα ενδιαφέροντά του εις βάθος. Για ορισμένους, οι δεξιότητες που καλλιεργούνται από τα ιδιαίτερα μαθήματα μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε μόνιμη απασχόληση αργότερα στη ζωή τους.
Ωστόσο, όσο ενεργός και αν είναι κάποιος στην επιλογή δραστηριοτήτων, ένα παιδί με Asperger είναι σημαντικό να καθορίσει το ρυθμό και να επιλέξει το είδος της δραστηριότητας στην οποία επιθυμεί να συμμετάσχει. Η δραστηριότητα μπορεί πραγματικά να βελτιώσει καταλυτικά την ποιότητα ζωής του παιδιού.
Ακριβώς όπως οι γονείς αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον εντοπισμό των πρώιμων σημείων του σύνδρόμου Asperger και του Υψηλού Λειτουργικού Αυτισμού (HFA), οι δάσκαλοι μπορεί επίσης να είναι αβέβαιοι για την ανίχνευση των βασικών χαρακτηριστικών που πρέπει να αντιμετωπίσουν εκπαιδευτικά.
Οι γονείς και οι δάσκαλοι του παιδιού με Άσπεργκερ πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη βαρύτητα στο αν αναπτύσσει δεξιότητες το παιδί. Πολλά παιδιά που είναι επιρρεπή στο Asperger εξετάζονται σε τμήματα πρώιμης παιδικής ηλικίας παιδιατρικών ιατρικών κέντρων, ψυχολογίας ή ψυχιατρικής. Άλλα παιδιά με Άσπεργκερ στις Η.Π.Α. σήμερα παρατηρούνται να παρουσιάζουν ιδιαίτερες μαθησιακές καθυστερήσεις, κάτι που προκύπτει από τις ειδικές εξετάσεις και τα ερωτηματολόγια Άσπεργκερ.
Στις περιπτώσεις αυτές τα παιδιά με Άσπεργκερ λαμβάνουν ειδική εκπαίδευση. Σε ορισμένες περιπτώσεις στο εξωτερικό, οι γονείς των παιδιών με Άσπεργκερ, προβαίνουν σε εγγραφή των παιδιών τους σε κέντρα για Άσπεργκερ. Επίσης ορισμένες φορές, απαιτούνται παρεμβάσεις στην ομιλία/γλώσσα, επαγγελματικές και φυσιοθεραπευτικές. Παρακολουθούνται για περαιτέρω κρυστάλλωση των συμπτωμάτων. Συχνά, χρησιμοποιούνται προγράμματα διαχείρισης συμπεριφοράς και προγράμματα υποστήριξης γονέων.